Era a veisiko ki Korobaba na lewe ni Yavusa o Nauluvatu e Suvavou vua na turaga na Peresitedi ni noda Matanitu o Viti, na turaga na Tui Cakau, Ratu Naiqama Lalabalavu, kei na iMatai ni Marama o Emily Lalabalavu ena nodra tikotiko na Peresetedi.
E na ikatolu ni siga ni vula o Veverueri e toqai tale ena dua na ivola ni gauna ena nodratou sikova na wekadratou ena inaki levu ga ni kena sagai me vaqaqacotaki na isema ni veiwekani makawa e tiko ena vanua e rua; o Nauluvatu kei Lalagavesi.
E vakaraitaka ko Waisale Davuiqalita mai na Mataqali o Tuirara ka nodra matanivanua na iliuliu ni Yavusa Nauluvatu, na nodra vakavinavinaka levu ena nodra ciqoma ena yalo e marau na nodra ivola ni veisiko ena kena inaki levu ni nodrau veisemati na vanua e rua, o Nauluvatu kei Lalagavesi.
E vakaraitaka ko Davuiqalita ni sema ni veiwekani oqo e semati kina na Matanitu e tolu ena nodra veiliutaki tiko oqo na turaga na Tui Cakau. E cavuta na vosa oqo o Davuiqalita ni veisemati vata na veika e vakaraitaka na turaga na Peresitedi ena gauna e a vosa kina vei ira eso na lewe ni Bose Levu VakaTuraga ena yabaki sa oti, era a qai cavuta e dua na mala ni vosa ka vaka vu veitalanoa sara ena noda vanua ena nodra a cavuta “E vosa tiko oqo o Kubuna”.
“Na nomuni cavuta ni vosa tiko oqo o Kubuna, e uqe na yaloi keitou na turaga ni Nadonumai ni keitou kila ni bula vinaka tiko vei kemuni na itukutuku ni sema vakadra vakavanua ena vanua o Mataiwelagi, na nodra itikotiko na turaga na Vunivalu,” e vakaraitaka ko Davuiqalita vua na Peresitedi.
A sa mani vakadewataka kina o Davuiqalita ni nodra vosa tiko oya na turaga na Peresitedi, oya sa nodratou vosa tiko oya.
“Ni vakaraitaka tale tikoga o ni a gunu waitu tu yani. Na nomuni la’ki cabe tiko ena yanuyanu turaga, ko ni cabe tiko ena nomuni matavura. Na nomuni matavura oqori, e nodatou matavura vata tiko. Ni gole ena kena matarukuruku, na matarukuruku oqori e nodatou vata tiko.”
Oya na vuna e ratou veisiko kina na vanua o Nauluvatu, ena nodratou vinakata me vakararamatakai tikoga ka me kua ni seavu yani na itukutuku makawa e ratou veisemati kina na vanua o Nauluvatu, Lalagavesi kina vuvale e Mataiwelagi ena vanua o Kubuna.
“Keitou a waraka balavu tiko mai vakatekivu ena nomuni veiqaravi ena matanitu se na gauna cava beka me keimami na mai sikovi kemuni. Ia, sa rui vinaka ga na Kalou ni vunia na ka me keitou qai mai raici iko tale kina ena nomuni sa mai tiko oqo ena itikotiko oqo e Korobaba,” e kaya o Davuiqalita.
E kuria ko Davuiqalita ni tikotiko oya e yacana o Korobaba baleta ni vanua e tiko e baba. Na iqasiqasi e tiko e ra ni bera ni ko cabe yani e cake baleta ni dau cavuti tiko ni nodra iqasiqasi na marama ni Bau.
“Ni turaga kece e tiko mai na koro e baba, na tamata kece e dodonu me qasi yani e ra qai rawa ni cabe cake yani vua na turaga.”
Na italanoa ni nodratou veisemati na vanua e tolu, vakauasivi na vanua o Lalagavesi kei Nauluvatu, e vakatekivu mai vua na marama ni Bau ko Adi Elenoa Mila mai vei ratou na itaukei Naua ka vakawati vua na nodratou turaga e Suavou, ko Ratu Tabakaucoro. Ia, ko Ratu Tabakaucoro e vasu talega e valelevu vua na gone turaga na Vunivalu.
“E vakawati tiko o Tabakaucoro ena loma ga ni vanua e vasu kina ena kena sagai me tikoga na veisemati e rau veisemati kina na vanua e rua.
“Ena loma ni vakawati oqo nei Adi Elenoa Mila kei Ratu Tabakaucoro, e tolu kina na luvedrau ka ulumatua duadua ko Ratu Rusiate e mai leqa ga ni se gone, tarava o Ratu Avorosa kei Adi Salote.
“Ko Adi Salote, na luvedrau yalewa e vakawati e Cuvu vei ratou na Ka Levu ka ratou sema tale tikoga kina na vanua o Nauluvatua.
“E tukuni ni a vakawati beka e Toga na Qavoka ko Ratu Avorosa, ia e sega ni tiko ni se matata vinaka sara na itukutuku oqori,” e vakamatatataka o Davuiqalita.
“Keimami qai tubu cake mai, keimami sa kila tiko na isema ni neimami veiwekani ena duidui dela ni yavu ena loma ni noda vanua ka keimami maroroya deivaki tikoga na vei tukutuku oqori.”
Na gauna sa leqa ka bulu tiko e Vakatanitawake ko Ratu Avorosa, e laurai ni sa tiko duadua ga ko Adi Elenoa Mila sa qai cabe mai na turaga na Tui Cakau ena kerekere me rau sa veiwatini ka ratou mai lasika gona kina oqo na Peresitedi ni noda vanua, Ratu Naiqama Lalabalavu.
“Koya e soli kina vei keitou na galala ni oti e dua na drau vakacaca na yabaki keitou qai butuka tale na itikotiko e Korobaba.
“Keimami dau tu ga ena bai e tuba ka sarava tu, ena gauna cava beka keimami qai butuka tale kina na vanua oqo.”
Ena nona vosa, a vakaraitaka kina na Peresitedi, o Ratu Naiqama, na nona vakavinavinaka levu ena Yavusa o Nauluvatu ena nodra ivakarau ni yalovinaka, ka vakadinadinataka na kena bibi na veisiko oqo ena kena vaqaqacotaki na isema tudei ka semati kina na vanua e rua.
“Na veisiko oqo e vakaibalebale sara vakalevu, me vaka ni vakadeitaka tale na ivau ni veiwekani ka sa semati kedatou kina na itaba tamata eda bula tiko ena gauna oqo,” e kaya o Peresitedi Ratu Naiqama.
“Na nomuni tiko nikua sa ivakadinadina ni kaukauwa tudei ena noda ivotavota va-kawa, kau sa dokai dina ena ivakarau ni loloma e mai matana taki e Korobaba.”
E vakabibitaka na turaga na Peresitedi na bibi ni noda nanuma na itukutuku makawa kei na maroroi ni noda itovo vakavanua, vakabibi na isema ni vanua ni Nadonumai kei Lalagavesi.
“Me vaka ni da Taukei, na keda ivakatakilakila e buli mai na kedra italanoa na noda qase e liu, na solibula era a vakayacora, kei na veika lalai era sa biuti keda tu mai kina na nodra kawa,” a kaya na Peresitedi.
“Na veisiko oqo e sega ni baleta walega na ivakarau vakavanua. E baleta na nodra rokovi o ira era a liu mai vei keda ka vakadeitaka me ra kila na luvedra na vanua era lako mai kina.”
E tukuna o Davuiqalita ni sa solia tale tu ga o Ratu Naiqama na nodra veivakalougatataki ena vuku ni nodratou sasaga.
E ratou sa tuvatuva tiko ni oti ga oqo e ratou sa na siro tale tu vua na turaga na Ka Levu e Nadroga baleta na nodratou vasu e ratou tiko mai e kea.
