E sa koto oqo e ra na i kuri ni itukutuku ni Domo ni Parofisai mai na Lotu i Kavitu ni Lesu Vakarua Mai, ni wiliwili sara yani.
Vuqa na italanoa me baleti Jisu
Wilika ena macawa oqo
Joni 3: 25–36; Joni 1: 32–36; Joni 6: 51–71; Joni 5: 36–38; Joni 7:37–53.
Wiligusu “Ia niu sa laveti cake mai vuravura, au na vakayarayarataki ira na tamata kecega kivei au” (Joni 12: 32).
Ko Jisu e tukuna e so na ka e veivakurabuitaki me baleti Koya, o cei ko Koya, ko cei e talai Koya mai, ka baleta na vanua e lako mai kina.
Ko Jisu e cakava talega na cakacaka mana kei na veivakatakilakila me vakatakila ko cei o Koya.
Ko Joni we vola vakaoqo, “Ia sa lewe vuqa vei ira na tamata era sa vakabauti koya, ka kaya, Ni sa lako mai na Karisito, ena kitaka li na cakacaka-mana e vuqa cake e na veika oqori sa kitaka ko koya oqo?” (Joni 7: 31).
Na ka e cakava ko Jisu sai vakadinadina ni ka dina e tukuna tiko.
Ni toso tiko nai talanoa nei Jisu, era sa tawase na tamata ena vakanananu se ko cei dina ko Koya.
Ena gauna e vakabulai koya kina na tamata oya mai na tobu ni wai mai Peciseita, eso vei ira na iliuliu ni lotu era cudru.
Ni oti na Nona vakani ira e lewe 5000 na tamata ko Jisu, eso na Jiu era veiletitaki Koya mai Kapenaumi.
Ni oti na nodra veileti era lewe vuqa vei ira na Jiu e sega ni duavata kei Jisu.
E muri, sa qai laki vakayadrati Lasarusa mai na mate ko Jisu.
Eso na tamata era sa vakabauti Jisu ena vuku ni cakacaka mana oqo.
Ia eso tale na tamata era cati Jisu tikoga.
Na nodra cati Jisu oqo e sa vakavuna na nodra veilewaitaki Koya ka laki yaco sara ena Nona mate ena kauveilatai.
Ena macawa oqo, eda na raica kina na nodra italanoa eso na tamata era vakadinadinataki Jisu tiko.
Ena veitalanoa yadudua eda na raica kina na veitikina se ko cei dina ko Jisu.
Na veitalanoa oqo era na vukei keda meda raici Jisu, na iVakabula, vakaoti sara.
Ko Joni na Dauveipapitaisotaki e vakatauvatani koya ki vei Jisu
Na lesoni 2 e vakamacalataka na gaunisala e kauti koya mai kina nai matai ni Nonai tokani ko Jisu.
Ko ira nai tokani oqo e okati kina ko Adriu, Joni, Pita, Filipi kei Nacanieli.
Ko Joni na Dauveipapitaisotaki e basika vakavica vata enai vola nei Joni.
E vakatauvatanitaki koya vakacava ko Joni ki vei Jisu?
Wilika na Joni 3:25–36 me na sauma.
Ko ira na tisaipeli nei Joni na Dauveipapitaisotaki kei na dua na Jiu e sega ni tukuni na yacana era veiletitaka na lawa ni tiko savasava.
Na nodra duidui ena rairai baleta tiko na papitaiso (veidutaitaka vata kei na Marika 1:4, 5).
Ena gauna era sa lesu mai kina na itokani nei Joni ki vua me mai wali na leqa, era kauti cake mai Jisu.
“A ra sa lako mai vei Joni, ka kaya vua, Vakavuvuli, ko koya drau a tiko kaya e na tai kadua ni Joritani, ko koya ko a tukuna, raica, sa veipapitaisotaki tiko ko koya, a sa lako mai vua ko ira na tamata kecega” (Joni 3: 26).
Sa na rawa nida raica vakarawarawa mai na tikina oqo ni ko ira na tisaipeli Joni era vuvutaki Jisu.
Ko Joni e sega ni vuvu.
E kila na cakacaka e solia ki vua na Kalou me cakava.
Ko Joni e kaya ki vei ira na nona tisaipeli mera nanuma tiko ni sega ni tukuna ki vei ira ni o koya na iVakabula.
Na Kalou e talai Joni mai me vukei ira na tamata mera ciqomi Koya na iVakabula ka mera vakarautaka na lomadra ki Vua.
Ko Joni e Nonai vakadinadina walega (Joni 1:6–8).
Oti sa qai vakayagataka ko Joni na vosa vakatautauvata ni dua na vakawati me vakamacalataka kina na nona cakacaka.
Ko Joni e kaya ni o koya nai tokani walega ni tagane sa qai vakawati, ka o Jisu na tagane sa qai vakawati.
Ko ira na Nona tamata na Kalou era watina (veidutaitaka vata kei na Osea 2:16–23; Aisea 62: 1–5).
Oti sa qai tukuna ko Joni e dua na ka me vakatakila ni sega ni tiko e lomana na dokadoka.
Ena veivosa oqo, eda raica kina ni ko Joni e dua na tamata vinaka.
E kaya, “Sa dodonu me levu cake tiko ko koya, ia meu lailai sobu tiko koi au” (Joni 3: 30).
Na Joni 3: 31–36 e tomana tikoga na nona vakatauvatanitaki Joni vata kei Jisu.
Na veitikina oqo e vakatakila ni o Koya na iVakabula e uasivi cake sara vei Joni, ni o koya na Nona ivakadinadina.
Nai tukutuku nei Joni e vukei ira na tamata mera ciqomi Jisu kei na bula tawa mudu.
Ni dua e sega ni via ciqomi Jisu ena tau vua na cudrucudru waqawaqa ni Kalou.
Sai koya oya na ka e tukuna na tikina oya.
Na Kalou e lomani vuravura ka sa tala mai kina na Luvena me mai vakabulai ira na tamata ena vuravura oqo (Joni 3:16, 17).
O koya e sega ni via ciqoma nai solisoli ni loloma ni Kalou ena sauma na itotogi ni nodra dui valavala ca nai totogi sai koya na mate tawa mudu.
Na rai vou me baleta na iVakabula
Me vaka e dua na uma tamata, ko ira na Jiu era waraka tiko na iVakabula ena dua na gauna balavu.
Na cava e kaya ko Joni na Dauveipapitaisotaki me baleti Jisu o koya era sega ni namaka na tamata mera rogoca?
Wilika na Joni 1:32–36 me sauma na taro.
Ko ira na Jiu era namaka tiko ni Nona na lako mai na iVakabula ena mai sereki ira mai na nodra vakatulewa na kai Roma.
Na matanitu ko Roma e sa vakatulewataki ira tiko na Jiu ena dua na gauna balavu sara.
Era vakabauta tiko na Jiu ni Nona na lako mai na iVakabula e sa na mai tinia na vakatulewa ni matanitu ko Roma ka vakayacori Isireli me dua na matanitu yaga ka kaukauwa.
Ia, ko Joni e vakatokai Jisu “Na Lami ni Kalou” (Joni 1: 36).
Na yaca oqo e semati Jisu ki na Nona mate mei soro ni valavala ca.
Era lewe vuqa na tamata era sega ni kila na vosa nei Joni me baleti Jisu.
Era sega dina ni kila na cava e vosa tiko kina ko Joni na Dauveipapitaisotaki.Sai koya oya na vuna e vola kina ko Joni na Daulomani na nonai vola me baleta na bula nei Jisu.
Ko Joni e vinakata me vukei ira na tamata me dodonu na nodra kilai Jisu.
Oti era sa na qai kila ni ko Jisu na iVakabula.
Ko Jisu e cakava na veika kece e kaya nai Vola Tabu ni na mai cakava na iVakabula.
E sega ni lako mai ko Jisu me vaka e dua na tui se turaganivalu.
Ko Jisu e lako mai me mai soli Koya ena vuku ni valavala ca ni tamata kecega.
Ni sa caka oti na veika kece sara e dodonu me mai cakava ko Jisu, sana qai lako mai na matanitu ni Kalou (wilika na Taniela 7:18).
“Ena gauna sa papitaisotaki oti kina ko Jisu, sa kacivaka sara ko Joni na Dauveipapitaisotaki ni ko Jisu na Lami ni Kalou.
Na vosa nei Joni e sa vukei ira na tamata mera kil ana cakacaka ni Vakabula ena dua na sala vou.
Sa vukei Joni na Dauveipapitaisotaki na Yalo Tabu me nanuma na vosa nei Aisea, ‘Sa vakasaurarataki me vaka na lami sa tuberi me vakamatei’ Aisea 53: 7.”—Ellen G. White, The Desire of Ages, page 136.
E kaya ko Joni na Dauveipapitaisotaki enai matai ni gauna erau sota kina kei Jisu, “ia kau a sega ni kilai koya eliu” (Joni 1: 31).
E qai yaco vakacava ki vei Joni me kila ni ko Jisu na iVakabula?
Nai sau ni taro oya na Kalou e tukuna ki vei Joni:
“Sa kaya ga vei au na Kalou, O koya ko na raica ni sa lako sobu kina na Yalo Tabu, a sa mai toka vua, sai koya oqo sa veipapitaisotaki e na Yalo Tabu.
Ia kau a raica, ka tukuna ni sai koya oqo na luve ni Kalou” (Joni 1: 33, 34).
Na Kalou e vakaraitaka ki vei Joni ni ko Jisu na iVakabula.
“Ia na Karisito na kaukauwa kei na vuku ni Kalou” (1 Koronica 1: 24).
Sa vukei keda na Kalou meda kila ni ko Jisu na iVakabula.
Eda raica vakawasoma na vakanananu oqo enai Vola nei Joni.
Na vuku se vuli ena sega ni vakabulai keda.
Na Kalou duaduaga ena vakabulai keda ena gauna eda solia kina na lomada ki vei Jisu ena vakabauta kei na talairawarawa ki Vua.
Ciqoma se sega ni ciqomi Jisu
Na Lesoni 2 e vosa tiko me baleta na gauna e a vakani ira kina e lewe 5000 na tamata ko Jisu (Joni 6).
Ia na lesoni e sega ni vosa tiko me baleta nai otioti ni tiki ni talanoa, o koya eda na qai raica oqo.
Na cava e tukuna ko Jisu ni ra leqa tiko kina na tamata mera ciqoma?
Wilika na Joni 6:51–71 me na sauma.
Ni cakava oti ko Jisu na cakacaka mana ni nodra vakani na lewe 5000 na tamata, era sa tu vakarau mera buli Jisu me tui (Joni 6: 1–15).
E muri ena nodra vale ni soro na Jiu mai Kapenaumi, sa qai vakamacalataka kina ko Jisu nai balebale vakayalo ni cakacaka mana ki vei ira na tamata.
Ko Jisu e kaya, “Koi Au na madrai o koya e solia na bula” (Joni 6: 35).
E vakamacalataka ko Jisu ni madrai oqo sai koya na ivakatakarakara ni yagona.
A solia ko Jisu me isoro ni valavala ca me rawa kina ki vei ira na tamata ena vuravura oqo mera rawata na bula tawa mudu (Joni 6: 51).
Na ka e tukuna ko Jisu e vukei ira na tamata mera kila ni ko Jisu ena sega ni nodra tui.
Ia era sega ni via ciqoma na tamata na ka e tukuna ki vei ira ko Jisu.
Ka vuqa vei ira era vakamuri Koya voli era sa biuti Koya ena gauna oqo (Joni 6: 66).
Na nodra biubiu e rairai vakamosia na yaloi Jisu.
Ko e sega ni gadreva me vinakati?
Ena gauna e raica kina ko Jisu nira sa lewe levu era sa biuti Koya, e tarogi iratou na Nona tisaipeli kevaka eratou sa vinakata me ratou sa biuti Koya talega.
Ena gauna oqo, e tukuna kina ko Pita e dua na itukutuku e veivakamataliataki me baleti Jisu, kei na ka ena solia.
“Sa qai kaya vua ko Saimoni Pita, Kemuni na Turaga, keitou na lako vei cei?
Sa tu ga vei kemuni na vosa ni bula tawa mudu: ia keitou sa vakabauta ka kila, ni sai Kemuni na Karisito, na Luve ni Kalou bula” (Joni 6: 68, 69).
Ko ira na itokani nei Jisu era sa tiko vata voli kei Koya ena loma ni vica vata na yabaki.
Era lako vata kei Koya.
Era raici Koya ni cakava na cakacaka mana.
Era rogoca na Nonai vunau.
Eratou sa kida na tisaipeli ni sega tale ni dua e tautauvata kei Jisu.
Eratou sa vakabauta ni ko Jisu na iVakabula, e dina ga ni ratou sega tiko ni kila na ka e mai cakava.
Ena gauna ga sa mate kina ko Jisu ka yadra tale mai na mate, sa qai tekivu me ratou kila na vu ni Nona lako mai ko Jisu.
Na cava na ka e vakatavulici keda kina nai talanoa e tiko ena Joni 6:51–71 me baleta na nodra sa daucala vakavuqa nai kumukumu tamata lelevu ena veika?
Na cava e dodonu kina meda dauvakananuma na vakanananu bibi oqo ena gauna eda wasea kina vei ira tale eso na tamata na veitiki ni noda vakabauta era lewe vuqa na tamata ka so sara madaga na Lotu Vakarisito era sega ni taleitaka?
Na Kalou ko Tamada e tukuna ko cei ko Jisu
Nai Vola nei Joni e tekivutaki ena ulutaga me baleta na Vosa (“logos” ena vosa va-Kiriki), ko cei ko Jisu.
Ko Joni e tukuna ki veikeda ni sa tiko vata kei na Kalou ko Tamada na Vosa (Joni 1: 1).
Oti e sa qai lako mai na Vosa me mai bula voli ena yago ni tamata e vuravura.
Ena gauna oya, na Yalo Tabu e tukuna se ko cei ko Jisu.
Na Yalo Tabu e mai ro toka vei Jisu ena gauna ni Nona papitaiso (Joni 1:32–34).
E muri, sa qai tukuna talega na Kalou ko Tamada se ko cei ko Jisu ena gauna ni Nona cakacaka voli e vuravura.
Wilika na Joni 5: 36–38.
Na cava na ka e tukuna ko Jisu ena veitikina oqo me baleta na Kalou ko Tamada?
Ko Jisu e semati Koya na Kalou ko Tamada ki na cakacaka kei na cakacaka mana e a mai cakava ena vuravura oqo.
Ko Jisu e kaya ni ko Tamana e talai Koya mai ka sai vakadinadina talega me baleta se ko cei ko Koya kei na cava e mai cakava.
Na cava e kaya na Kalou ko Tamada me baleti Jisu?
Wilika na Maciu 3: 17; Maciu 17: 5; Marika 1: 11; kei na Luke 3:22 (wilika talega na 2 Pita 1:17, 18).
Ena gauna e a papitaiso kina ko Jisu, na Kalou ko Tamada kei na Yalo Tabu erau veitomani vata kei Jisu ena gauna bibi oqo.
Sa vakarau me sa tekivu na cakacaka nei Jisu e vuravura.
Ko Tamana e kaya ni ko Jisu na Nona gone ni toko sa dauvinakati Koya vakalevu.
E muri, e qai kacivaka tale kina na Kalou nai tukutuku ni dua na gauna bibi ni Nona cakacaka tiko ko Jisu e vuravura.
Ena rawa nida wilika me baleta na gauna oqo ena Joni 12.
E tukuna ki veikeda ko Joni ni ena gauna oqo sa voleka sara tiko ni oti n cakacaka nei Jisu e vuravura.
Era sa sega ni tarova rawa ko ira na iliuliu ni lotu nodra na Jiu na Nona cakacaka (wilika na Joni 12:19).
Ena gauna oqo era sa vinakata mera sa vakamatei Jisu.
Ko ira na lewe vuqa era taleitaki Jisu.
Era lewe vuqa vakavuqa era rogoca na nodra italanoa era a vakadinadinataka ena nodra raici Jisu ni a vakayadrati Lasarusa mai na mate (Joni 12:17, 18).
Oya na vuna era sa lewe levu kina era sa muri Jisu.
Ko ira na kai Kirisi era a lako mai ki Jeruisalemi ena solevu era sa vinakata mera sotavi Jisu talega.
Ena gauna oqo, e sa vosa tale mai kina ko Tamana mai lomalagi.
Ena Joni 12: 28 e a sauma na vosa nei Jisu na Kalou ko Tamana. Ko Jisu e kaya, “Na Tamaqu, vakarokorokotaka na yacamuni.
Sa qai rogo mai e dua na vosa mai lomalagi, Au sa vakarokorokotaka, kau na vakarokorokotaka tale”.
Me vaka eda sa raica oti, ko Jisu ena vakarokorokotaki ena kauveilatai.
Nai tukutuku nei Tamana ena Joni 12: 28 e vosa tiko me baleta tiko na Nona sorovaki Koya ko Jisu me vaka na Lami ni Kalou.
Na lewe vuqa era kacivaka ko cei ko Jisu
“Sa roro mai nai otioti ni siga ni solevu.
Oqo e dua na siga bibi.
Ena siga oya e a tucake kina ko Jisu ka kacivaka ena domolevu, “Kevaka e dua sa viagunu, me lako mai vei au ka gunu.
O koya sa vakabauti au, me vaka sa tukuna nai Vola Tabu, ena dave mai na ketena na veiuciwai ni wai bula” (Joni 7: 37, 38).
Vuqa na gauna e e vola kina ko Joni nai tukutuku e daukacivaka ko Jisu me baleti Koya.
Ko Jisu e kaya ko cei ko Koya kei na cava e mai kitaka.
Na tikina mai na Joni 3: 37, 38 e dua tale nai vakaraitaki ni tukutuku e cakava ko Jisu me baleti Koya.
Sa yalataka ko Jisu na ka ena mai cakava ki vei ira era lako mai ki Vua.
Oqo e dua na vosa ni yalayala e veivakurabuitaki.
Ena gauna e vosa tiko kina ko Jisu ki vei ira na Jiu ena gauna ni solevu, na cava era tukuna ki Vua na lewe vuqa?
Wilika na Joni 7: 37–53 me na sauma.
Eso vei ira na lewe vuqa era kaya ni ko Jisu e dua na Dautukutuku e a kaya ko Mosese ni na lako mai (wilika na Vakarua 18:15–19).
Eso tale na tamata era nanuma ni ko Jisu na iVakabula.
Ia na vakabuta oqo e sa vakavuna mera veiletitaka kina eso vei ira na Jiu na vanua ena lako mai kina na Vakabula.
Era kaya ni na sega ni lako mai Kaleli na iVakabula.
Era kaya talega ni o Koya nai Vakabula ena dodonu me na sucu mai ena kawa nei Tevita.
Sai koya oya na vuna ena dodonu me na sucu kina mai Peciliema.
Na veika kece oqo me baleti Jisu e ka dina (veidutaitaka vata kei na Maciu 1–2).
Ia era lewe levu na tamata era sega tiko ni kila na veika oqo.
Ko ira na sotia era a lako mera vesuki Koya era kurabui talega ena veika e tukuna.
Era sa qai tarogi ira na sotia ko ira na Farisi ena dua tale na taro.
“Sa vakabauti koya e dua vei ira na turaga se vei ira na Farisi, se segai?” (Joni 7: 48).
Oti sa qai tukuna ki veikeda na Vola nei Joni ni a tovolea ko Nikotimo me taqomaji Jisu mai na nodra inaki ca nai liuliu ni lotu nodra na Jiu.
Mani tukuna kina ko Nikotimo, “Sa cudruva beka na tamata na noda vunau, ni sa sega ni rogoci koya mada eliu, ka kila na ka sa cakava?” (Joni 7: 51).
E sa ciqomi Jisu beka ko Nikotimo ni o Koya nai Vakabula?
Na tikina eda sa qai wilika oti ga e sega ni vakadinadina ni oya na ka e yaco ki vei Nikotimo.
Ia ena maliwa ni talanoa oqo kei na ka e a qai cakava ko Nikotimo ena gauna sa mate oti kina ko Jiso (wilika na Joni 19: 39, 40), nai Vola Tabu e solia ki veikeda nai vakadinadina ni a qai yaco ko Nikotimo me vakabauti Koya.
Nai sau ni nodra vakatataro na Farisi na, “Io” e dua vei ira na liuliu ni lotu e a vakabauti Jisu.
Ena qai tomani tale yani.
