“Sa liwa na cagi kina yasana sa digitaka, ia ko sa rogoca na kena rorogo, ka sega ni kila na yasana sa lako mai kina, se na yasana sa lako yani kina: sa vakatalega kina ko koya yadua sa sucu vou ena Yalo Tabu. Na Takia ni Lotu Wesele e Viti – a i dusidusi yaga ni Sucu Vou Vakayalo”
Na Vosa taumada
Ni sa bula vinaka na lewe ni vavakoso yalodina e Viti. Au cavuta na noqu vakavinavinaka ni?u sureti meu vola eso nai tukutuku me baleta na Ulutaga e cake. E vica na ka me?u tukuna taumada ni?u se bera ni goleva na noqu i tavi oqo.
Matai, e yaga ka bibi meda kua ni raici Jone Wesele ena noqu i tavi vosa oqo, IA, meda raica NA KALOU, O KOYA KA VAKABULAI JONE WESELE – KA VAKASUCUMI KOYA VAKAYALO ENA KAUKAUWA NI YALOTABU. Kevaka eda raici Jone Wesele, eda laveta cake na tamata ka sega ni da rokova na Kalou o koya e veivakabulai.
Au na talanoataki Jone Wesele tiko, ia, mo ni qai vakaibalebaletaka tiko ena nomuni bula na cakacaka ni Kalou ena sala ni veivakasucumi vou vakayalo ka yaco vei koya – ena rawa ni yaco talega vei iko kei au.
Kena i karua, oqo e sega ni isitiri ni bula taucoko kei Jone Wesele. Oqo na i tukutuku lekaleka ga vakaisitiri ni nona a sucu-vou vakayalo.
Na i tukutuku cacavukavuka ni nona sucu, bula, cakacaka, veiqaravi eda a rogoca ena serekali – oya e a sucu ena 17 ni Jiune 1703, mate ena 2 ni Maji 1791, e i ka 15 na lewe 19 taucoko ni gone ena loma ni vuvale nei Samuela kei Susana Wesele. Vakabulai mai na kama ena Feperueri 9, 1709 ni se qai yabaki 6, ka laki vuli – vakoroi ena BA kei MA – ka curuma na cakacaka vaka lotu ena 1725.
Katolu, na i balebale ni sulu damudamu ena Siga Tabu ni Penitiko. Na damudamu, e kenai balebale na i vakatakilakila ni buka waqa mai na Ulunivanua ko Sainiai
Na nona kunea na Gaunisala ni Veivakabulai e na vuku ni Vakabauti Jisu ga: Siga ni Sucu vakayalo
E vuqa na cakacaka kei na qaravi i tavi ena Lotu ena i tukutuku vakaisitiri ni bula nei Jone Wesele, ka liutaki koya kina nona a vakabulai vakayalo mai vua na Kalou e Aldersgate Sreet ena Siga Vukelulu na i ka 24 ni siga ni vula ko Me 1738 ni vo e 15 na miniti me 9 ena bogi. Eda dau nanuma na i talanoa kei Nikotimo ni a salabogi taka voli na nona lotu me yacova ni sa sucu tale ena nodrau sota kei Jisu.
Ia, vei Jone Wesele, o koya e cecere taudua ka ulunivanua ni nonai tukutuku ni bula, cakacaka kei na veiqaravi ena lotu ka liutaki koya ena nona sucu vakayalo, sa i koya na nona taroga lesu na nona i lakolako ni bula, na nona veiqaravi ena lotu kei na nona malumalumu ni veiqaravi ena loma ni Tabacakacaka Vakaitalatala mai Savannah e Georgia, ka tekivu ena Feperueri 1735.
Na veivakauqeti ni veiqaravi vakaitalatala e na Tabacakacaka ko Savannah mai Georgia e a kunekunetaki ena nodrau a sota ko Jone Wesele kei General James Oglethorpe, ka ra vakabauta na dauni-isitiri ni o Oglethorpe a kunea na vanua, bulia cake me dua na matanitu ko Georgia ena gauna sa qali kina ko Georgia e Igiladi ena bula vakoloni. E rau a sota ena vula i katakata (Summer) ena 1735 – ka uqeti na loma i Jone Wesele me sa lakova na i lesilesi ni veiqaravi vaka lotu oqori.
Ena i ka 14 ni Okotova 1735, sa lakova na i lakolako oqori ko Jone Wesele, vodo ena waqa na Simmonds ka vakanamata ena veiqaravi vaka-bete ni Lotu Jaji e Georgia.
Ena loma ni waqa oqori, a sotavi ira kina e dua na i lawalawa vavakoso lotu lailai ka raica na nodra vakabauta titobu (deep faith) kei na bula vakayalo vakawakana ena savasava (piety) ni ra vodo tiko e waqa. Era marau ka reki ka vakavinavinaka vua na Kalou ena nodra lagasere, wilivolatabu, wasea na vosa ni Kalou, tukuna na nodra same, ka ra sega ni rerevaka talega na cagi kaukauwa ka sa yacovi ira tiko.
Sa kabasu mai na laca ni waqa, ramusu na kau, sa laki vunitaki koya ko Jone Wesele ena dua na tikina ena loma ni waqa ena levu ni nona rere kei na ririko.
A vakataroga lo e lomana na taro oqo ko Jone Wesele – Na cava e tiko vei ira oya ka sega ni tiko vei au? Na Kaukauwa cava e tiko vei ira koya (inner strength) ka sega ni tiko vei au?
Na taro oqo e soko vata kei koya, lako voli kei koya ena gauna ni nona cakacaka vakabete e Savannah, Georgia.
A tadu yani e na loma ni Tabacakacaka ko Savannah ena vula ko Feperueri 1736, kenai balebale, a vula 4 vinaka ko koya e waqa – sa rauta me kila na vosa vaka – Jamani . A cakacaka voli vakabete ena T/C mai Savannah ena koro levu mai Georgia ka vunivola nei Oglethorpe ko Jalesi Wesele na tacina.
Na veiqaravi nei Jone Wesele mai Georgia a sega ni taucoko se daumaka sara ka ni a yali kina na Kaukauwa ni Yalo Tabu kei na Sucu Vou ena Yalo Tabu. E laurai ni dauveiba vakalevu kei ira na tamata ka vakakina vei ira na lewe ni lotu ena veika e sega ni bibi sara.
E tovolea ena nona i gu ko Jone Wesele me veisautaka na nodra bula ena sala ni veivakavoui vakayalo kei na veivakabulabulataki vakayalo ka yavutaki mai na veika eratou dau vakayacora mai Oxford Cell Group – ia a sega ni maucokona sara.
O koya e tarabi sara ena nona sa laki okata e dua na marama me rau sa veiwekani, vakaveivosaki ni veikilai kei na veidomoni – ka vugona e dua na i taukei ni sitoa mai Savannah. Na goneyalewa oqo ko Sophia Hopkey.
A vuqa sara na veivosaki kei na veiba me baleta na veiwekani oqo nei Jone Wesele kei Sophia ka ni a vakawati tu ko Sophia kei William Williams, ka vakavuna talega na duidui kei na tawase ni lewe ni vanua/lewe ni lotu talega.
Ia, ena tatawasewase oqo, na duidui, na veiba – a sega ni kena dau vinaka sara ko Jone Wesele ena kena wali na leqa – a sega ni dau ni counsellor vinaka sara me maroroa ka vakaduavatataka na lewe ni vanua kei ira na lewe ni lotu.
