Esa koto oqo e ra na ikuri ni itukutuku ni Domo ni Parofisai mai na Lotu i Kavitu ni Lesu Vakarua Mai, ni wiliwili sara yani.
Ko ira na kai Samaria era vakadinadina ki vei Jisu
Wilika ena macawa oqo
Joni 4: 1–4; Joni 4: 7–15; Isikeli 36:25–27; Joni 4: 16–24; Joni 4:27–29.
Wiligusu: “A ra sa kaya vua na yalewa, Oqo keimami sa sega ni vakabauta e na vuku ni nomu vosa ga: ni keimami sa rogoca koi keimami, ka kila ni sai koya dina oqo na nodrai Vakabula na kai vuravura” (Joni 4: 42).
Ko cei ko ira na kai Samaria?
Ena 722 BC, era a kau vakabobula kina ko ira na tamata mai na Vualiku ni matanitu ko Isireli mai vei ira na kai Asiria.
Era vakasaurarataki ira na Jiu me ra duitutu ena veiyasa ni nodra matanitu.
Sa vakatalega kina na nodra la’ki kauti ira mai na bobula mai na veimatanitu mera mai tiko ena Vualiku ni Matanitu.
Ko ira na tamata oqo era sa mai yaco me ra kilai ni ra kai Samaria.
Ko ira na kai Samaria era muri ana nodra lotu na Jiu ia vata kei na so na nodra vakabauta era sa mai veiwaki e loma.
Na veimaliwai ena kedra maliwa na Jiu vata kei ira na kai Samaria e sega ni vinaka.
Ko ira na kai Samaria era saqati ira na Jiu ena nodra mai tara na nodra vale ni soro ena gauna era lesu tale mai kina ki Jeruisalemi mai Papiloni.
Era tara na nodra vale tabu ena Ulunivanua ko Kirisimi.
Ia ko John Hyrcanus, e dua na nodra iliuliu na Jiu e a qai vakarusa na vale ni soro oqo ena 128 B.C.
Ena gauna nei Jisu, na veimaliwai ca ena kedrau maliwa na Jiu kei ira na kai Samaria e toso tikoga.
Ko ira na Jiu era levei Samaria ena kena levu ga e rawa.
Ia erau veivoli tiko vakairau.
Sai koya ga oya na ka era cakava tiko.
Ko ira na jiu era sega ni kerea e dua na ka mai vei ira na kai Samaria se ciqoma e dua na ka mai vei ira.
Ena gauna oqo, erau sota kina ko Jisu kei na dua na yalewa ni Samaria ena tobu ni wai mai Saika e dua na korolevu e Samaria.
Na Korolevu ko Saika
Na leqa cava e vakavuna me lako takosovi Samaria kina ko Jisu?
Wilika na Joni 4:1–4 me na sauma.
Ko ira na Farisi se liuliu ni lotu nodra na Jiu, era sa raica ni ko ira nai tokani nei Jisu era sa papitaisotaki ira vakalevu na tamata mai vei ira na itokani nei Joni na Dauveipapitaisotaki.
Nai tukutuku oqo sana rawa ni vakavuna na leqa ena kedra maliwa na itokani nei Joni na Dauveipapitaisotaki kei ira na itokani nei Jisu.
Ko ira na itokani nei Joni na Dauveipapitaisotaki era kauwaitaka vakalevu na ka era nanuma na tamata me baleta na nodra iliuliu (veidutaitaka vata kei na Joni 3:26–30).
Ko Joni e kaya ni dodonu me uasivi cake ko Jisu mai vei koya (Joni 3:30).
E gadreva vakalevu ko Jisu me levea na leqa cava ga ena kedra maliwa na Nona itokani kei ira na nei Joni ena gauna oqo.
Sai koya oya na vuna e biuti Jutia kina me lako ki Kaleli.
Ena vuku ni gauna e lako takosovi Samaria kina ko Jisu me yaco ki Kaleli.
E tiko tale eso na sala me rawa ni yaco kina ki Kaleli, ia ena taura e dua na gauna balavu.
E vuqa vei ira na Jiu era na taura na sala balavu.
Era na lako vaka ki na Tokalau ki Peria ka lako wavokiti Samaria. Ia e tiko e dua na cakacaka nei Jisu me cakava mei Samaria.
Wilika na italanoa ena Joni 4:5–9.
E vakayagataka vakacava ko Jisu na ka e yaco ena italanoa oqo me tekivutaka kina e dua na veitalanoa vata kei na yalewa ena tobu?
Na tobu ni wai nei Jekope e toka volekati Sekimi.
Ko Saika, na vanua e lako mai kina na yalewa oqo e rauta ni dua na maile (1. 5 na kilo mita) na kedrau veiyawaki.
A dabe tiko ena bati ni tobu ko Jisu ena gauna e ratou a lako yani kina na Nona tisaipeli ki na korolevu me voli kakana.
E sega ni tiko vei Jisu e dua na itakitaki me takia mai kina na wai kudukudua vinaka mai na tobu.
Ena gauna e lako mai kina na yalewa ki na tobu sa kerea sara ki vua ko Jisu me gunu.
Ni da wilika na Joni 3, eda kidroataki Nikotimo e dua na iliuliu ka ivakavuvuli nodra na Jiu e vakalolovirataki koya me lako mai ki vei Jisu.
Ko Nikotimo e lako mai ena bogi me kakua ni dua e raici koya.
Ena Joni 4, na yalewa e lako mai ena gauna katakata duadua ni dua na siga ni cila seserau tu na matanisiga.
De rairai e vinakata na yalewa oqo me levei ira na vo ni yalewa.
Era lewe vuqa na yalewa era lako mai ki na tobu ena mataka lailai se yakavi sara ni sa malumu na katakata.
Na cava na vuna e lako sara mai kina vakabalavu na yalewa oqo me mai taki wai ena loma ni siga ni sa katakata?
Se cava na vuna e tiko kina e kea ko koya, na nona veisotari kei Jisu e veisautaka na nona bula ki na vinaka.
Na yalewa ena tobu ni wai
Wilika na sota ena Joni 4: 7–15.
Gaunisala cava e vakayagataka kina ko Jisu na sota oqo me wasea kina na dina ni Vola Tabu ki vua na yalewa oqo?
“Na veicati e tiko ena kedra maliwa na Jiu kei ira mai Samaria e tarovi koya na yalewa oya ena nona vukei Jisu.
Ia na iVakabula e vakasaqara e dua na gaunisala me tara kina na lomana na yalewa oqo.
Na Kalou sa qai vakasinaita na lomana ena loloma ka solia ki vei Koya na vuku.
Ko Jisu e kerea na nona veivuke.
Kevaka e lomasoli ko Jisu me vukea na yalewa oya, o koya ena rawa ni sega ni gadreva na Nona veivuke.
Ia ena gauna eda vakatakila kina ki vei ira na tamata nida vakadinati ira, na noda vakabauti ira ena vukei ira mera vakabauti keda”—Ellen G. White, The Desire of Ages, page 184.
Ko Jisu e kila na ka e tiko ena lomai Nikotimo.
E kila na veika e tiko ena lomadra na tamata kecega.
E kurabui na yalewa oya ni kerea ki vua ko Jisu na nona veivuke baleta ni Jiu, ka ni o koya na yalewa ni Samaria.
Sa qai kaya ki vua ko Jisu, “Kevaka ko sa kila nai solisoli ni Kalou, kei koya talega sa kaya vei iko, Solia mai vei au meu gunu; ko sa qai kerea vua, ka na solia vei iko ko koya na wai bula’ (Joni 4: 10).
Nai sau ni taro ni yalewa e via tautauvata saraga kei na isau ni taro nei Nikotimo.
Ko Nikotimo a taroga, ‘Sa rawa vakaevei na veika oqo?” (Joni 3: 9).
Sa kaya vei koya na yalewa, Sa sega, saka, na nomui takitaki, a sa titobu nai keli-wai: ko sa rawata maivei na wai bula oqori?” (Joni 4: 11).
Enai talanoa ruarua, ko Jisu e solia ki vei Nikotimo kei na yalewa ni Samaria na dina bibi erau gadreva me rau rogoca ka kila.
Ko Jisu e kaya ki vua na Farisi oqo kei na yalewa ni Samaria na ka vata ga: e rau gadreva e dua na yalo vou.
Na cava e kaya na Veiyalayalati Makawa me baleta na wai ni bula?
Wilika na Jeremaia 2:3 kei na Sakaraia 14: 8 me sauma na taro.
Na wai e yaga ki na bula. Eda na sega ni rawa ni bula kevaka e sega na wai.
Ena vuku ni ka oya na wai sa ivakatakarakara kaukauwa talega ni bula tawa mudu.
Sai koya oya na vuna e kaya kina ko Jisu, “Ia ko koya sa gunuva na wai kau na solia vua, ena sega sara ni via gunu ka tawa mudu: ia na wai kau na solia vua, ena tu e na lomana me mata-ni-wai sa tovure ki na bula tawa mudu” (Joni 4: 14).Wilika na Joni 7: 37, 38.
Na cava e kaya tiko ki veikeda ko Jisu ena tikina oqo?
Eda na vakila vakacava na ka e vosa ni yalayalataka?
“Solia saka mai vei au na wai oqo”
“25 Au na qai kuretaka vei kemudou na wai makare, dou na qai savasava: ka’u na vakasavasavataki kemudou mai na nomudou dukadukali kecega, kei na nomudou matakau kecega.
Au na solia talega vei kemudou na yalo vou, io ka’u na vakacuruma ki na lomamudou na yalo vou: au na kauta tani talega maivei kemudou na yalo vatu ka solia vei kemudou na yalo vakalewe.
Ka’u na vakacuruma ki na lomamudou na yaloqu, ka vagolei kemudou mo dou muria na noqu vunau, ia dou na vakabauta na noqu lewa ka cakava” (Isikeli 36: 25–27).
E vakatakila vakacava na Isikeli 36:25–27 na bibi ni dina vakayalo o koya e vinakata tiko ko Jisu me vakatavulici Nikotimo tiko kina kei na yalewa ena tobu?
Enai talanoa ruarua, ko Jisu e via vukei ira na tamata mera kila na dina vakayalo.
Ko Jisu e vakayagataka nai vakaraitaki mai na veika bula me tara na lomadra.
Ko Nikotimo kei na yalewa ena tobu ni wai erau sega ni kila taumada na ka e vakaibalebaletaka ko Jisu.
Ena rawa vakacava, a taroga ko Nikotimo, ena rawa beka ki vua na tamata me sucu tale?
Ena lako rawa tale vakacava ki na ketei tinana?
E nanuma ko Nikotimo ni vosa tiko ko Jisu me baleta na yago ena Nona vakayagataka tiko na vakanananu ni sucu vou me vukei Nikotimo me kila e dua na dina vakayalo.
E nanuma talega na yalewa ni vosa tiko ko Jisu me baleta e dua na ka vakayalo.Raica na isau ni taro ni yalewa ki na Nona solia tiko na wai ni bula ko Jisu.
“Sa kaya vei koya na yalewa, Solia, saka, mai vei au na wai oqori, meu kakua ni viagunu, se lako mai kike meu taki” (Joni 4: 15).
E nanuma na yalewa ni wai ena solia ko Jisu e sa vakaotia na nona na lako tiko mai ki na tobu.
Era na sega ni raici koya tale na tamata eso.
Sa raica na totolo ni kena toso na veitalanoa mai vei Jisu ena Nona kerea na wai me gunu ki vua na yalewa e kerea tiko ki Vua e dua.
Wilika na Joni 4:16.
E sauma vakacava na taro ni yalewa ko Jisu?
Sa veisautaka ko Jisu na ulutaga ni veitalanoa, ena Nona tukuna ki vu ana yalewa me laki kauta mai na watina.
Na cava na vuna e veisautaka kina vakatotolo ko Jisu na ulutaga ni veitalanoa?
Na nonai tovo na yalewa oqo e sa vakaraitaka ki vei Jisu ni o koya e levea tiko na dina vakayalo e via solia tiko ki vua.
Ko Jisu sa wilika na lomana. Sa dodonu ki vua na yalewa oqo me vatusa na nona i valavalaca ni bera ni qai vakabulai ena nona tauvimate.
“Ni bera ni qai ciqoma na yalewa nai solisoli e via solia tiko ki vua na ko Jisu, sa na dodonu me na vakila na nona ivalavala ca kei na nona gadreva e dua nai Vakabula.”—Ellen G. White, The Desire of Ages, page 187, adapted.
Ko Jisu e tukuna ki vua na yalewa ko cei ko Koya
Wilika na Joni 4: 16–24.
Na cava na ka e cakava ko Jisu me vakaraitaka kina ki vua na yalewa oqo na nona veika vuni?
E a sauma vakacava na yalewa?
Na ka dina me baleti koya e rui ka dredre ki vua na yalewa me ciqoma vakarawarawa.
E sa kila na yalewa ni ko Jisu e dua na dautukutuku mai Vua na Kalou.
Ena gauna vata ga e levea tale kina na dina.
E tarogi Jisu ena dua na taro me baleta na duidui ena kedra maliwa na Jiu kei ira na kai Samaria.
Koi rau nai kumukumu e rua oqo erau dauveibataka na vanua dodonu ni so-kalou.
E sauma ko Jisu ena Nona kaya ni ko ira na kai Samaria era sega tiko ni kila na cava era so-kaloutaka tiko oqo.
Na nodra so-kalou e veiwaki vata tu kei na lotu vaka-Jiu kei na qaravi ni kalou lasu.
Ko ira na Jiu era so-kaloutaka tiko na Kalou e dauvakatakilai Koya ki vei ira na tamata.
Na qaravi ni Kalou dina e sega ni sema ki na dua na vanua.
Ena vuku ni ka oya, na ulutaga me baleta na vanua ni so-kalou e sega ni ka bibi ena veitalanoa.
Sa yalo na Kalou.
O koya sa lotu Vua me lotu vakayalo ka vakaidina.
Sa ciqoma na dina oqo na yalewa mai vei Jisu ka sa tu vakarau tu me ciqoma e levu sara.
Gaunisala cava e vakaraitaka kina ko Jisu ki vu ana yalewa ko cei dina ko Koya?
Wilika na Joni 4: 25, 26 me na sauma.
E tiko e va nai vola ena Veiyalayalati Vou me baleta na bula nei Jisu.
Na veitikina oqo mai na ivola nei Joni sai koya duaduaga ni bera ni qai veilewaitaki o koya e vakatakilai Jisu ni tukuna tiko ki vua e dua ni o Koya na iVakabula.
Ko Jisu e sega ni kacivaka ki vei ira na lewe vuqa.
E tukuna nai tukutuku ki vua e dua na yalewa ni Samaria e sega ni tukuni na yacana.
Era a tiko taurua ga ena tobu ni wai nei Jekope.
Ko Jisu e taleitaka na tamata e galili ni vakila ni tawasei ka tu duadua voli ga.
Na yalewa ni Samaria e vulagi.
E bulataka tiko nai valavala ca. Sa qai tukuni Koya ko Jisu ki vu ana yalewa oqo se ko cei ko Koya.
E tukuna ki vua ko Jisu ni kila na nona veika vuni lelevu.
E solia talega ki vua na vuna e dodonu me vakabauti Koya talega kina.
Na cava eso na ilati eda tara me tawasei keda na tamata yadua?
Gaunisala cava e yaco kina na iTukutuku Vinaka me baleti Jisu e vorolaka na veilati oqo?
Na cava e tukuna ki veikeda nai talanoa oqo?
Na italanoa me baleta na yalewa ni Samaria
Na ka e veivakurabuitaki cava e a cakava na yalewa ni Samaria?
Wilika na Joni 4:27–29 me sauma.
Eratou mai tamusuka koso na tisaipeli na nodrau veitalanoa ko Jisu kei na yalewa ni Samaria.
Eratou kidroa ni ratou raici Jisu ni veitalanoa tiko kei na dua na yalewa. Ia eratou sega ni tarogi Koya ka ratou cikevi Koya me kana mada.
Ena gauna oqo, sa guilecava kece na yalewa oqo na ka me baleta na nona saqa ni wai ka biuta tu ga ena tobu wai.
E a vakariri yani ki na korolevu me laki wasea ki vei ira na tamata na veika e lako curuma vata kei Jisu.
Na cava na ka e a yaco ni oti na nodrau sota ko Jisu kei na yalewa ni Samaria?
Na cava na ka e vakatavulici keda kina nai talanoa oqo me baleta na gaunisala eda na rawa ni wasea kina na iTukutuku Vinaka me baleti Jisu ki vei ira na tamata?
Wilika na Joni 4: 30–42 ena sauma.
Ena loma ni talanoa me baleta na yalewa ni Samaria, e a talanoataka kina ko Jisu e dua nai talanoa vakaiyaloyalo ki vei iratou na tisaipeli me baleta na tatamusuki.
Na cava na vuna e vola kina vakaoqo nai talanoa ko Joni.
Ko Joni e vinakata meda raica na Nona kila tu ko Jisu na ka e yaco tiko.
Ko Jisu e vinakata vakalevu me wasea nai Tukutuku Vinaka ki vei koya na yalewa oqo mai na Nona gadreva na kana.
Na Nona cakacaka e vuravura oya me vakabulai ira na tamata mai na ivalavala ca.
Ko Jisu e vakayagataka na ka e yaco ena tobu ni wai me vakatavulici ira na Nona itokani ena dua na lesoni bibi me baleta na kena wasei na Tukutuku Vinaka ki vei ira na tamata kecega, okati kina ko ira na tamata era sega ni tautauvata kei keda.
E vuqa sara na tikina totoka ena iVola nei Joni.
Ka dua vei ira na Joni 4:39–42.
E vuqa vei ira na kai Samaria era vakabauti Jisu ni Vakabula ena vuku ni talanoa e talanoataka ki vei ira na yalewa oya me baleti Jisu.
“A sa kaya vei ira na yalewa, Sa tukuna mai vei au ko koya na ka kecega kau a cakava” (Joni 4: 39).Era kerei Jisu ko ira na kai Samaria me sa tiko kei ira.
Ka sa vuqa na tamata era sa vakabauta ena vuku ni ka sa tukuna ko Jisu ki vei ira.
“A ra sa kaya vua na yalewa, Oqo keimami sa sega ni vakabauta e na vuku ni nomu vosa ga: ni keimami sa rogoca koi keimami, ka kila ni sai koya dina oqo na nodrai Vakabula na kai vuravura” (Joni 4: 42).Na cava na ka e tukuna ki veikeda nai talanoa oqo me baleta na kaukauwa ni dua na tamata me baleti Jisu?
E vakacava sara mada na kaukauwa ni nomu italanoa me baleti Jisu?
Na cava na ka e sa cakava ki na nomu bula?
Ena qai tomani tale yani.
