E LEVU na i tovo sa kune tiko vei keda na i taukei e Viti; ia sa tolu ga na vanua sa vu mai kina:
1. Ai tovo vakavanua- Sa vu ga mai vua na Kalou Vu ni Vanua.
2. Ai tovo vakatevoro- Sa vu mai vua na Kalou ni veikau; sa dau cavuti e Viti eliu me Kalouloa, se tevoro, se timoni, e dua na mataqali na luve ni wai se Kalourere.
3. Ai tovo vakalotu- Sa vu mai na itovo va Karisito, na Kalou dina, ka tamata dina talega. Ia na itovo ni veika e tolu oqo, meu sa tei vakamacalataka mada kina vakalailai, vakaoqo: na itovo sa dau kabiti keda na tamata, sa dau kabita na yaloda, sa dau kabita na yagoda.
Ia ka sa vu mai na lawa ni lomada ena ka eda vinakata ka vakabauta ka taura me noda, ka qarava, ka doka, ka vakarokorokotaka, ka muria tiko, ka talairawarawa tiko kina. Ka sa qai yaco me kabiti keda, me sa noda itovo.
1. na i tovo vakavanua- Ai tovo vakavanua sa vu ga mai vua na Kalou vu tamata ni vanua, me vaka sa vakavulici koya kina na Kalou vu ni vanua.
Me vaka na Sokalou vakayavusa, sa caka ena Savalevu.
Na sokalou vakamataqali, sa caka ena bure vakamataqali, na kena qaravi na veika vakavanua, na kena dokai, kei na kena vakarokoroko; ka me sa qai yacovi keda rawa kina na lewe ni vanua na kena veidokadokai, kei na kena vakarokorokotaki, ia ni sa kabiti keda na ka oqo, sa qai yacana na itovo vakavanua, ka ni sa vauci keda na lawa ni kena qaravi na Kalou vu.
Raica oqo:
(1) Na noda qarava na cakacaka ni kena qaravi na Kalou vu ni vanua.
(2) Noda qarava na cakacaka ni Yavusa.
(3)Mataqali
(4)Tokatoka
(5) Noda qarava na cakacaka ni turaga sa liu.
(6) i turaga ni Mataqali
(7) ni Tokatoka
(8) Na noda qarava na vosa ni turaga sa liu sara, oya na vosa sa yaco mai na vanua sa cavuti me noda matanitu liu.
Ia na veika oqo, sa sega ni cavuti mei tovo vakatevoro, sa dau cavuti ga mei tovo vakavanua, sa vu mai vua na Kalou vu ni vanua sa lesi me qaravi keda.
Raica na veika eso vakavanua sa dau qaravi: (1) Na so Kalou, sa daucaka na kena magiti na kena i yau talega.
(2) na ivalu, sa dau caka na kena magiti na kena i yau.
(3) Na solevu, se veisolevuti sa vakatalega kina.
(4) Na veisikovi vakavanua vata, ni sa buli oti e dua na turaga, kei na nona buli me tui.
(5) Na reguregu se tabisa ni sa mate oti e dua na turaga.
(6) Na veiqaravi vakaturaga, ni lako mai e dua na turaga, me mai tukuna e dua na ka, ena matanitu oqo.
(7) Na Bose ni ka vakavanua.
(8) Na were ni vanua; na were Kalou ni vanua.
(9) Na vale ni vanua, na vakamau, na gone vou.
(10) Na waqa sa kacivi vakavanua se bosei vakavanua me ta.
Ka vuqa tale na ka e vo tu meu vola, me vaka na itovo ni noda vanua, ia mo ni sa qai dui kila ga, me vaka na nona i tovo ni vanua.
Me vaka eso na ka au sa vola ena wase sa oti. Na Tauvu, na Veitabani, na Veibatiki &c.
Ia na veika kece au sa tukuna ecake, sa tu vata kaya e dua na iyau ni vanua, se kakana ni vanua.
Me vakayacori kina me kena yaga ni veidokadokai, kei na veivakarokorokotaki ni soqo vakaturaga.
Ni oti oqo ena qai dua na kena marau ni vanua, vei ira na lewe ni soqoni.
Raica na ka ni veidokadokai oqo:
1. Na vakarokoroko ni vanua o Viti (a) Tamaka na vanua o ira ka lako mai; veitavaki o ira ka tiko ena koro ka sauma ni sa cavu i kelekele oti na mata.
(b) Na qaloqalovi o ira na turaga; me tauri e dua na tabua vei ira ka lako mai me kedra i qalovi, ka uda na vu ni yaqona mei sevusevu.
(c) Na qalo waqa o ira na marama. Me rua na marama matanivanua, me rau kauta e dua na tabua ka tokara i mua ni waqa ka rau sesevu. o ratou na marama bale eratou na tu e loma ni sala me tavaki ira ka lako mai. Ka yatuni i batini salatu ruarua o ira na marama tauvanua.
(d) Na gunu yaqona vakaturaga, se vakavanua me lewa na turaga na kena caka, se kena lose. Me caka yaqona na itutu sa dau nona i tavi. Sa dau meketaki na yaqona vakaturaga.
Me tu yaqona e dua na gone turaga e vasu i taukei e loma ni koro, me vaka nona i tutu.
Me ia na tama meke ni sa gunu na turaga ka vakataratara, se vakacobocobo na lewe ni soqo vakavanua ni sa gunu oti, vakakina ni sa kana oti.
(e) Na magiti ni mua, sa macala talega na ituku ni laca. Sa dau nona i tavi ga e dua na vanua matanitu liga ni magiti.
(f) Me caka magiti ni solevu o ira na itaukei, ka solevu i yau o ira na vulagi. Me cabora na magiti ni solevu na matanivanua vei ira na itaukei, ka tara e dua na matanivanua vei ira na vulagi. Ka vota sara o ira na itutu tuirara, se kai rara.
Gauna mera sa solevu na vulagi, ka taura na tabua ni solevu e dua na turaga sa liu. ena ciqoma na tabua e dua na turaga sa liu vei ira na itaukei; ena maroroya i vale levu na iyau, kei ratou na cauravou ni mataqali turaga. Sa caka na ka oqo ni sa oti na meke ni solevu.
(g) Na talatalaci. Sa nodrai tavi na itaukei na talaci ira na vulagi (solevu).
Era na talaci ira ena iyau ni nodra vanua ka dua tale na vanua vei ira na itaukei, mera colacola dalo se uvi.
Sa yacana na ka oqo na sosowaqa, oya me nodra i vaqa droka na mai solevu ni ra lesu tale. Ia na caqu i yau ni talatalaci, kei na sosowaqa.
Era na meke kece ni talatalaci, ka ia na veisau meke ena bogi, ka suka na solevu ena mataka.
(i) Ia na itovo kece vakavanua au sa tukuna oqo, ka so tale sa vo, sa tu vata kaya na veidre levu ni loma ni lewe ni vanua. oya ni sa vauci ira vata na loloma ni veiwekani, kei na veivakarokorokotaki ka veidokadokai vakavanua ni lewe ni vanua.
Ka sa yaco rawa kina na veika vakaturaga au sa tukuna, ni sa vauci ira vata na yalo ni lewe dua.
Ia ke ka ni marau na itovo oqo, sa na wili me ka vinaka, ke ka ni rarawa sa na wili me ka ca Ia na yalo oqo sa dodonu me da kauta mai me mai yalo talega ni noda qarava na Kalou, kei na nona matanitu, kei na noda matanitu talega ena dela ni gauna ni lawa dodonu oqo; ka biuta tu yani na qana, sa rauta na gauna sa oti; oya na vosa wale, ka tawa cakacaka dodonu.
Ia sa rauta na gauna oqo me vauci keda vata na loloma kei na vakarokoroko, ka cakava na ka ena loma dina.
Ia na yalo ni tovo vakavanua oqo, sa vaka walega e dua na itaukei sa dusimaka na sala, se daveta, ena ika dua ni lakolako, ia ena ika rua sa tawa yaga. Se vaka e dua sa dau tubera na tamata ni sa gone, ia ni sa qase, sa tawa yaga ni tuberi tale.
Ia na yalo ni tovo vakavanua oqo, sa tuberi keda walega i na yalo ni tovo vakalotu; me da qai vakadonui kina ena yalo ni tovo va Karisito.
