Meda rai sara tiko ki liu

Listen to this article:

Meda rai sara tiko ki liu

ENA noda veiwasei ena macawa oqo me baleta na noda vakailavotaki na kawa iTaukei, au gadreva me?u vakauqeti keda meda vuli mai ena veika sa oti, ia, mera kakua ni vesuki keda. Oya, meda rai ga ki liu.

E vuna levu tiko oqo, ni vaka eda bilitaki ira tiko na noda turaga era veiliutaki ena veigauna sa oti ena so na veika eda raica ni sega ni veiraurau kei na bula e daidai.

Eda taroga se na cava e lailai kina na i dole ni qele e Vaturu ka tagavi kina na wai mera bula kina e rauta ni tolu na drau na  udolu (300,000) na lewe ni vanua. E vakacava tiko na nodratou vakaiyautaki na i taukei ni qele lelevu ka sucu mai kina na livaliva, kei na vuqa tale na i yau bula e soli vakarawarawa meda bula kina na lewe ni vanua raraba.

E sa noqu i le tiko e loma ni Palimedi ena veigauna me dikevi vakavinaka na veika kece oqo me veiganiti kei na gauna eda bula donuya tiko oqo, kei na veigauna e tu e matada. 

O ira era sega ni duavata kei na veika au dau cauraka, era dau dusi ira tikoga na noda turaga era veiliutaki ena gauna koya, ka ra sa takali yani.

O keda na kawa itaukei meda kakua ni coriti ena veidusi vaka oya, ka okata na veika me vaka na bula e daidai. Meda sereki keda mai na i vesu, na i vesu ni veidusi, ka ni na sega ni kauta mai vei keda na bula sautu.

Ke?u na vakamacalataka na veika e sa mai yaco, au na kaya ga, ni oya e duatani na gauna, ka ra vakaicolacolataki na noda turaga ena kena tuvatuvani na veika me bula kina o Viti. Era lewe vuqa sara era sega ni vakabauta ni o Viti ena rawata me qaravi koya ena vakavakarau ni tu galala ena tini ka ciwa vitusagavulu (1970). Eso era nanuma ni na yaco na tiko yavavala ena keda maliwa na kawa iTaukei kei ira na wekada na Idia.

Era kila vinaka na noda turaga ena sega ni veivakabauti vakaoqo, ka nodra kina na i colacola mera vakalasui ira na vakatitiqa, ka yaco mera loma soli kina ena vei tikina bibi meda bula raraba kina na lewe i Viti. 

Oqo e wili kina na qele kei na vakalawataki ni ALTA, e dua na veisolisoli vakaitamera, ka kilai levu ena kena vukei ira na wekada na Idia.

E sa bula vinaka tu oqo o Viti ena veika eda loma soli kina ena nodra veiliutaki na noda turaga. Au sa dau vakaraitaka na kena mosi kei na kena cala ni bokoci na Bose Levu Vakaturaga (BLV se GCC), ni mata bose cecere ga oqo e solia kivei iratou na veiliutaki na veitokoni me ratou veiliutaki ena kena e ganiti keda raraba na lewe i Viti. 

Eso nikua era vakalelewa ena yalo vovodea ni ra sega ni ciqoma rawa tiko na titobu ni tavi e vakayacora na BLV.

Ena noqu vakaitavi e Palimedi ena macawa sa oti, au vakaraitaka tiko kina, me vaka au sa dau vakayacora vakawasoma mera nanumi, ka vakailavotaki vakavinaka o ira na iTaukei ni yau bula. Au a veiwasei kivei ira na noqu i tokani e Palimedi, ni yaco tale tikoga e Viti na veika sa yaco tiko ena veiyasai vuravura, oya ni sa rauta e veimama na lewe ni vanua era sa vakaitikotiko oqo ena veikoro vakavavalagi.

Eda sa raica sara tiko ga e Viti e daidai, ni sa galala mai na dela ni yavu ka sa tabili na lewe vuqa ena vei siti kei na taoni. Ena siti talega kei na taoni e vakayacori tiko kina na buli i yau e vakaitamera.

Ia, era gadreva na wai, era gadreva na livaliva kei na veika tale eso e vure mai ena i yau bula o ira na bula tiko ena siti kei na taoni, ka dodonu kina mera vakaiyautaki vakavinaka o ira na i taukei ni yau bula.

E vakadikevi ni ra dau tau ya vitusagavulu ga na dola ($70) ena veiyabaki o ira yadudua na lewe ni mataqali e nodratou na qele e Vaturu! Au sega mada ni kila na veivurevure kece ni wai e Viti, me vakataki Suva kei Nausori. Au sega ni kila e vica e nodra e Monasavu kei Nadarivatu ka tagavi kina na livaliva. Au taroga tale ga na veika e nodra na i taukei ni laqere kei na vatu, se nuku, ka vakayacori kina na veivakatorocaketaki ena vei siti kei na taoni.

O ira kece oqo, e dodonu me vakadikevi vakavinaka ka tuvani e dua na i tuvatuva vakailavo e veiganiti kei na gauna e daidai.

Era dau sabaya na kequ i sa e Palimedi, ka ra kaya ni bale ga vei ira na veiliutaki ena gauna koya, ia, meda kakua ni vesuki ena veibilitaki vaka oya, ka ciqoma ni a vakayacori oya me bula kina o Viti. E daidai, sa bula vinaka tiko o Viti, ka dodonu meda yalovata me veiraurau na veika e soli kei na kena i dole. Oqo ena vukei keda vakalevu ena veivakailavotaki.