ESA vakavotukanataki tiko na veika e qarava na Minisitiri ni Qoliqoli ena noda vanua ena nodra vukei na lewenivanua era gagadre tu me ra vakaitavi ena buturara ni susu ika, ura kei na tei lumi vaka kina na veisasalu tale eso ena noda vanua ka ra kena iliuliu vakacakacaka na marama Minisita, Alitia Bainivalu.
E dua na kalougata levu dina ni sa tu na veivuke ni matanitu me baleti keda na lewenivanua ka vakabibi na kawa iTaukei ka ni tu na noda qele kei na qoliqoli ka rawa saraga ni vakayagataki kina na mataqali veivuke e cakava tiko na Minisitiri ni Qoliqoli ena gauna qo.
Tei lumi
Ia, ena koro Daku, era a vakaitavi voli na lewe ni koro mai Daku e Kadavu ena kena tamusuki na lumi ka vukea na tabana ni Qoliqoli mai Kavala.
Na tiki ni veiqaravi oqo e vakanamata ena kena tomani na bula ni veitikotiko kei na kena tokoni se vakabulabulataki tiko na kena vakamaninitaki se vakayagataki vakavuku na veivurevure e tu vei keda.
Ena vica na siga sa oti, era tamusuka na lewe i Daku na lumi mai na dali ka ra sa susugi tu kina na lumi, ena muri tikoga na ivakarau ni kena dau tamusuki.
Esa biu tale e 30 na laini ni lumi me vukea na kena toroi cake na kena rawa na lumi.
Na kena vakalevutaki na laini ni tei lumi e vukea na kena vakalevutaki na ilavo ena rawa me na yaga ki na veivuvale ena koro kei na veitikotiko ka vukea talega na kena laurai qa maroroi na ivurevure.
Era cakacaka vakaveivolekati sara na vakalesilesi ni Minisitiri ni Qoliqoli kei ira na lewe ni koro, ena nodra vukei kei na vakasalataki ena iwalewale donu ni tatamusuki, na kena kau mai, me na dei koto ena kena idavodavo ena qoliqoli.
Susu maleya
Na tabana ka qarava na susu ika se maleya mai na Vualiku e lako vinaka sara tiko na nodratou veiqaravi mai kea ena walewale ni kena susugi na maleya.
A tagavi rawa e 12,000 na maleya ena rua na tobu ka vukea na toso ki liu ni sasaga yaga ni kena tovolei me ra vukei na lewenivanua ena walewale ni susu maleya.
E tawani vakamatau na luve ni maleya ka vakau ki na koro o Nabavatu, e rua na kena wasewase ka 1000 e dua ena kena la’ki biu ki na kena tobu.
A veisiko ko ira na kena dau ki vei Ropate Ratu e Nadua koro mai Bua ena kena la’ki laurai talega na nona tobu ni ura ka macala kina na siga me na tagavi se qolivi kina.
Oya eso na ka esa qaravi tiko ena Minisitiri ni Qoliqoli ka ra cakacaka sara tiko kina vakagumatua na kena Minisita ka vaka kina ko ira na kena ivakalesilesi ka sa dodonu vei keda na taukei meda kakua ni qai vakaweleweletaka.
Tamusuki na civa kei na melamela
Era marautaka na wekada mai Nasolo, Bua na nodra sa rawa ni mai tatamusuki ena i matai ni gauna ena vuku ni nodra susuga na civa kei na melamela.
Ena rua na siga ni nodra tatamusuki eratou a veivuke na Minisitiri ni Qoliqoli mai na Vualiku ena kena rawati e 2,576 na civa/melamela-1,562 ena i matai ni siga kei na 1,014 ena ikarua ni siga.
A sega walega ni vukea na nodra vakarau ni qoli mai kea ia e sa veivuke talega ena kena rawati e $6,440 ena rua walega na siga.
Na kena lako vinaka na cakacaka qo ena vuku ni veiqaravi ni Minisitiri ni Qoliqoli vei ira na veitikotiko ena taudaku ni koro lelevu ena kena vakayagataki vakayalomatua na nodra ivurevure.
Ia, sa dua talega na kalawa vakaitamera ki liu e cakava na Minisitiri ni Qoliqoli ena kena vakau rawa mai Tailadi (Thailand) ki na nona vanua na ura lelevu ni waidranu me na mai susugi ka vukea na kena vakatobutaki ena veivanua ena rawa ni vakavurea nai lavo ki na veivuvale kei na veikorokoro.
Ia, era sa susugi tiko mai Galoa ena kena tobu mai vei ratou na kena tabana ka sa na dua na matanisiga vou ena cilava na buturara ni susu ura ena noda vanua ena veivuke ni Minisitiri ni Qoliqoli.
