MAI VEI EDITA – Cava beka na kedra inaki?

E dua na italanoa e koto ena tabana e 13 ena macawa oqo. O koya na turaga e talanoataki tiko kina, eda sega ni vulagi vua. Se tekivu mai ena yabaki sa oti na nona dau cau tiko mai kina noda itabe se veva oqo na Na iLalakai.
Dau levu na gauna, e lewe voli ga ni nona itakitaki mai vei keda na italanoa ni vakayagataki qele. Na kena ena macawa oqo e va tale tokaga na kena eda sa wilika oti.
Ia e dua toka na kena duidui levu. Esa qai vakamacalataka toka vakalailai o Vuravakavonu e dua na 10 na yabaki ni nona bula. Ena loma ni 10 na yabaki oya, e tukuna vei keda na turaga oqo ni a bula vata tu vei ira na wekada na Idia.
E kana vata kei ira, e cakacaka kei ira ena siga ka bau lai oka talega ena nodra so-kalou. O ira na Idia oqo ka a bula vata kei ira o Vuravakavonu era sega ni Lotu va-Karisito. Eso vei keda, na gauna era sa na wilika kina na itukutuku oqo, esa na rawa saraga ni yala e ke na nodra wilika na itakitaki oqo.
Ia kevaka e toso na nomuni wiliwili, esa na qai matata mai ni oya saraga na gauna esa qai vakayaragitaki kina na nona bula o Vuravakavonu ena kila ni teitei kei na vakayagataki misini. Na kila oya, kei na kena vo e tiko vei ratou na leweni vuvale ena Narogo Farm e Nasarawaqa, esa yaga sara tiko vakalevu ena gauna nikua.
E vuqa sara vei keda esa na viavia cala toka vei ira na tikina oqo. Ni rawa mai na kila ena lomani bai ni kalou lasu ka sa mai bula sara tiko kina e dua na mataveiwekani iTaukei. Ia kevaka eda wilika na matai ni iwase ni ka 24 ni Same, ena sega ni dodonu me da kurabui se ririko ena veika oqo.
Na vuravura eda tiko kina oqo e nona kece na Kalou levu eda masuta tiko ena siga kei na bogi. E nodra Kalou na duidui kalou tale eso ka nodra Turaga na turaga kece sara e vuravura.
Sa tukuna tiko vakamatata vei keda ni o Koya e nakita na veika e a yaco ena gauna makawa sa oti ka vakilai tiko ena gauna oqo na kena revurevu. Da taura mada na nodra a kau mai na Idia me ra mai cakacaka e Viti.
Na gauna oqo, eso vei keda eda sa vosataki ira sara tiko vakaca. E cavuti vei ira na lasulasu, vucesa, butabutako kei na veivalavala eso e sega saraga ni vinaka. Sa guilecavi ni ivalavala talega oqo e tiko vinaka saraga vei keda na iTaukei.
Ia ni toso tiko na nona itakitaki o Vuravakavonu, esa qai kaya tale e dua na vosa ka na rawa ni vakavu veitalanoa vei keda. E kaya ni nodra tiko ena keda maliwa na Idia, e vakalou tiko. E sega ni yaco vakaveitalia.
Tukuna toka o Vuravakavonu ni dodonu ga me da vuli mai vei ira. E vosa tiko o koya vakabibi me baleta na vakayagataki qele kei na susu manumanu. Ia e rawa saraga ni da dewa talega yani kina buturara ni bisinisi kei na sasaga tale eso ka ra sa kena dau toka na Idia. Da taura ga na veika e vinaka ka biuta na ka e sega ni dua na kena yaga vei keda.
Ena nona talanoa tiko mai o Vuravakavonu, e qai cavuta tale e dua na vosa ka sa na dodonu me vakavure vakasama sara vakalevu vei keda. E kaya toka, mai na noda rai na Lotu va-Karisito, ni ra qarava na kalou lasu o ira na Idia.
Sa qai kaya o koya ni dina beka na itukutuku oqori. Kevaka e kalou lasu, ia o ira na qarava tiko yani, era sa bau dinata saraga vakalevu. Na vosa oqo e vaka me sa bolei keda tale tiko na turaga mai Drekeniwai, Navatu, Cakaudrove ka sa vakaitikotiko ena gauna oqo e Nasarawaqa, Bua.
Kevaka e bolei keda se vakavure vakasama, ia sa na dodonu me vaka kina. Kevaka e sega, ia me da nanuma tiko na ka e tukuna vei keda na daunisame. Na Kalou eda qarava e sega ni vakacalaka na veika e qarava se vakayacora. E vakaituvatuva ka tiko na kena inaki.
Da tokara vata mada na noda iloilo ni wilivola se spectacles se iloilo beka e dau vakalevuya na ka, microscope, ka da raici se ilovi ira mada yani na Idia. Ia na iloilo eda tokara oqo me dabe dei toka e loma o Koya e lewai vuravura taucoko.
De dua ena sa qai matata na kedra inaki ena keda maliwa ka na yaco talega me matata talega vei keda na inaki ni noda tiko voli oqo ena delai vuravura.
Me da kalougata vata tiko.